SUITSUIT TALKS TO | CHARLOTTE MARTENS

SUITSUIT gaat in gesprek met Charlotte Martens, Senior Curator bij Kunsthal Rotterdam. Na een interessant bezoek aan de tentoonstelling ‘Here We Are! Women in Design 1900 – Today' zijn we benieuwd wie deel uitmaakt van het brein achter de expositie. Gepassioneerd spreekt ze over haar inspiratiebronnen en de vele mogelijkheden die vrouwen toen en nu creëerden op het gebied van design. Lees mee en leer meer over de onuitputtelijke vindingrijkheid van vrouwen in design, dwars door de tijd heen.

Wat maakt in uw werk als curator dat u geïnspireerd blijft?
"Ik ben altijd op zoek naar de nieuwste, gekste dingen die actueel zijn. In disciplines als mode, fotografie en – in dit geval – design. Eigenlijk in de kunst in het algemeen. Dat is ontzettend leuk om te doen, ik raak én blijf geïnspireerd om wat ik zie, te verwerken in mijn werk. Als je ook ziet dat er een groot enthousiast publiek op afkomt.. daar doe je het voor. Dat mensen in meerdere lagen kunst begrijpen, is dan echt de kers op de taart."

Hoe bedoelt u dat, die meerdere lagen?
"In design zie je bijvoorbeeld dat er mensen zijn die alleen naar het object kijken en denken ‘dit is knap gemaakt’, of ‘wat een mooi materiaal’. Er zijn ook mensen die precies willen weten wie het object gemaakt heeft, op welke manier en waarom. Of mensen die zich enorm verdiepen in de verhalen achter het object. Al die verschillende lagen, zie je ook terug in deze tentoonstelling. Ook zijn er mensen die de tentoonstelling en objecten gewoon mooi vinden om te zien. Die verwonderd naar een stoel kijken en zich afvragen ‘‘Wat doet die rare stoel daar, waarom staat die hier?’’ Met behulp van tekst kunnen ze het verhaal ontdekken, of in dit geval de historische ontwikkeling hoe vrouwen ontwerpen. Het kan allemaal, maar het hoéft niet en juist dat maakt het toegankelijk voor een grote doelgroep."

Waarom is er gekozen voor ‘HERE WE ARE’ als titel voor de tentoonstelling? 
"De zin ‘Here we are’ zegt het al: kijk ons hier eens staan. Het is natuurlijk een soort activistische titel, die ik overigens niet zelf bedacht heb. In dit geval was dit een samenwerking met het Duitse Vitra Design Museum. We kunnen altijd kiezen om een titel aan te passen, maar ik vond het zo ‘spot-on’. Het laat zien: 'we zijn hier', op een manier die vriendelijk en activistisch tegelijk is." 
We zagen in de tentoonstelling dat vrouwen hebben moeten vechten om een naam te krijgen in design – buiten keuken en textiel om – hoe is dat nu in 2022?
"Vrouwen zijn anno 2022 gewoon architect, denk aan Francine Houben die net zoveel gebouwen ontwerpt als Rem Koolhaas. Vrouwen van deze tijd kunnen alles zijn en alles ontwerpen. Wat me wel opvalt, is dat vrouwen zich vaak bezighouden met social design – dus dat ze samenwerken met de doelgroep om iets passends te creëren."

Kunt u hier een voorbeeld van noemen?
"Denk bijvoorbeeld aan de Capsters, de sport-niqaabs die Cindy van den Bremen in samenwerking met de doelgroep ontworpen heeft. De ‘approach’ van vrouwen is vaak: 'Laten we samen met de doelgroep om de tafel zitten. Ik ontwerp een hoofddoek, maar wat zijn jullie wensen daarin?'. Zo kwam ze erachter dat ze klittenband op een bepaalde manier moest verwerken zodat het niet ging irriteren. Het is een klein voorbeeld, maar zo maak je dus een product dat voor een hele doelgroep gefikst is én inmiddels wereldberoemd is. Ik vind dat zelf bijzonder knap, dat maatschappelijke bewustzijn meenemen in je werk door om je heen te blijven kijken.

Of denk aan de dames van Solar Energy, Pauline van Dongen en Marjan van Aubel die beseffen dat zonne-energie de toekomst heeft, maar vinden dat het allemaal wat meer ‘sensueel en sexy’ kan. Daar komen prachtige ontwerpen uit, Pauline van Dongen maakt er gewoon mode van in een prachtige jurk met minuscule zonnepaneeltjes – waardoor iets dat zo praktisch is, ineens een mooi object wordt."
Vrouwen hebben de toekomst..? 
"Dat denk ik zeker wel! Mannen denken soms: ontwerp een gebouw en passend meubilair; net als Le Corbusier (Franse stadsarchitect, red.) dat van oudsher deed. Vrouwen denken daar toch anders over. Het lijkt erop dat ze meer naar gebruiken kijken en het liefst in deze tijd ook samenwerken met de doelgroep om een zo goed mogelijk design neer te zetten."
Kunt u verklaren waarom vrouwen meer naar social design lijken te neigen, is dat iets ‘vrouwelijks’?
"Dat weet ik eerlijk gezegd niet, het lijkt er wel op dat ontwerpen qua ‘look and feel’ wat sensueler zijn, maar er zijn natuurlijk ook veel mannelijke designers die dat ook beheersen. Het is lastig om mannen en vrouwen hierin te scheiden. Ik denk dat design zelf ook een evolutie heeft doorgemaakt en er veel meer naar de markt wordt gekeken dan voorheen. Wat ik zelf altijd een mooi en empowerend voorbeeld vind – is hoe bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog vrouwen wel goed genoeg waren om wapens te maken, maar na de dienstbaarheid direct weer terug mochten in ‘het interieur en de keuken’. Het blijkt wel dat vrouwelijke designers in de huidige tijd daar meer lak aan hebben. Ze doen hun ding en streven vooral naar het afleveren van een perfect product. Mooi om te zien hoeveel lef er nu is."
Wat is uw eigen favoriete design of wie is de meest bewonderenswaardige designer in de tentoonstelling?
"Ik vind Cindy van den Bremen heel goed, die ik eerder al noemde. En ik ben ook wel fan van Pauline van Dongen en Marjan Aubel, hoe zij een haast ‘sexy’ ontwerp hebben gemaakt op basis van solar energy. Ook Iris van Herpen maakt uiteraard prachtige ontwerpen. Wie ik zelf heb toegevoegd aan de tentoonstelling is Kalkidan Hoex, die als tweejarige geadopteerd is vanuit Ethiopië en in Nederland is opgegroeid. In haar zoektocht naar eigen identiteit heeft ze een middenweg gevonden tussen de Afrikaanse en Westerse wereld, die in haar juwelen prachtig samenkomen. Ze is zo jong al zo succesvol en werkt met grote merken – ontzettend knap hoe ze haar eigen weg kiest. Dat je op zo’n jonge leeftijd al zo sterk staat in je werk.. Ze had zelf een sterke visie over hoe ze haar werk tentoongesteld wilde hebben: als een nomadenvrouw in de woestijn – helemaal bedekt, met haar voeten en juwelen als enige dat voor de toeschouwer zichtbaar is."

Kunt u een voorbeeld noemen van een alledaags vrouwelijk design waar u gebruik van maakt?
"Iets heel praktisch van Marimekko: een ovenhandschoen! Marimekko heeft waanzinnige ontwerpen die nooit vervelen. Ik hoef niet elk seizoen een andere kleur of uitvoering van haar ontwerpen, maar het mooie is om in deze tentoonstelling te leren dat ze als één van de eerste vrouwen een bedrijf heeft opgericht waar alleen vrouwen in dienst waren. Ze wilde weg zijn van het 'mannengedoe’ en vrouwen een kans geven door te zeggen: 'Je krijgt een baan, kom bij mij in dienst.' Tot op de dag van vandaag is haar bedrijf zeer succesvol."

Zou u nog iets mee willen geven aan vrouwen die een toekomst zien in design?
"Ga zo door! Ga gewoon door, doe je ding en onthoudt: the sky is the limit! Het ís gewoon zo. Er is zoveel kennis en materiaalkennis beschikbaar waardoor er goede dingen ontworpen kunnen worden. Laat je niet weerhouden en als je een gek idee hebt: doe het! Zie waar het schip strandt! We hebben in Nederland echt een hele goede groep ontwerpers – ik heb het bijvoorbeeld nog niet gehad over een Hella Jongerius, Christien Meinderstma of Claudy Jongstra.. Ik kan nog een hele lijst opnoemen vol geweldige vrouwelijke designers - dus dat zegt genoeg!"